گزارش نویسی(گزارش تحقیق، بازدید علمی)
گزارش نویسی، در واقع نوعی تحقیقپیرامون مسأله خاصّی است كه اغلب جنبه اجتماعی یا خبری دارد و عمده مطالبِ بحثِروش تحقیق، در این جا نیز كاربرد دارد.
گزارش عبارت است از ارائه آگاهی‌هاییدرباره موضوعی خاصّ به دیگران، جهت اطلاع یافتن یا تصمیم گیری طبق آن».
به بیان دیگر: دادن اطلاعاتِ سازمانیافته، با نظر می در امری كه بر مبنای آن تصمیم گیریِ آگاهانه برای گیرندهگزارش امكان پذیر باشد.»
همچنان كه اشاره شد، تا حد بسیاریتحقیق و گزارش همسان است، بنابراین برای تهیه گزارش مراحل زیر، پیموده میشود:1- مشخصساختن موضوع گزارش2-تعیین محورها و سؤال‌های مطلوب در گزارش3-تهیه اسناد، مدارك وگردآوری اطلاعات4. تجربه، مشاهده، بررسی و مطالعه منابع،مجلاّت و .5. تدوین و تنظیم نهایی همه آگاهی‌هایفراهم شده6. ضمیمه ساختن اسناد، جدول‌ها، آمارها، تصاویرو . .
منابع
معلومات مورد نظر را در تحقیق وگزارش، از منابع عمومی یا منابع خاصّ به دست می‌آوریم. منابع محقق و گزارش‌گرعبارت است از:1-مطالعه؛ 2- مشاهده؛ 3-مصاحبه؛4-اندیشه؛ 5- منابع شنیداری و تصویری.
مطالعه كتب، مقالات، مطبوعات، پرونده‌هاو آثار مكتوب پیرامون موضوع، یك راه است.
مشاهده حضوری از صحنه، حادثه، سوژهپژوهش و ثبتِ دیده‌ها و شنیده‌ها به عنوان مواد خام كاربرد دارد و اغلب، سریع‌ترینو مطمئن‌ترین دانستنی‌ها را در اختیار پژوهش‌گر می‌گذارد.
مصاحبه، چه با افراد كارشناس و صاحبنظر در مسائل تخصصی، و چه با گفت وگو با عموم در مسائل عام به صورت گزارش‌هایمردمی و گردآوری نظرات شاهدان صحنه و آگاهان از موضوع، راه دیگری است.
پرس و جو و طرح سؤال، به عنوان مكملمصاحبه، راه دیگری برای كسب معلومات است.طرح سؤال هم به صورت حضوری می‌تواندباشد (اگر پرسش‌گر، قوی و هشیار باشد و بتواند در مصاحبه حضوری، معلومات بیشتری بهدست آورد) و هم می‌تواند به صورت پرسش‌نامه مكتوب، با سؤالاتِ از پیش طرح شدهباشد. هر یك از این دو شیوه، مزایایی دارد كه در دیگری نیست.
از راه طرح سؤال و مصاحبه، به مطالبیمی‌توان دست یافت كه در كتاب خانه‌ها و اسناد مكتوب و جراید و بولتن‌ها نیست.
تحقیق و گزارش، بسته به این‌كه تحقیقمیدانی یا كتابخانه‌ای باشد، نوع مأخذ و منابعی كه مورد استفاده قرار می‌گیرد،تفاوت می‌كند. استفاده از پرس وجو، مصاحبه، مشاهده، تحقیقات محلّی و . در پژوهش‌هایمیدانی كاربرد دارد، نه در تحقیق‌های كتابخانه‌ای.
در هر صورت، آمادگی ذهنی و تیزهوشی وجولانِ اندیشه محقق، پیرامون موضوع مورد كاوش، كار پژوهشی او را جامع‌تر و غنی‌ترمی‌سازد. در این زمینه، دقت در كارهای تحقیقی ارزش‌مند دیگران و توجه به سر فصل‌ها،جزئیات، منابع و شیوه كار آن، آموزنده است.
آنچه انسان از رسانه‌های صوتی وتصویری می‌شنود یا می‌بینداز منابع دیگر یك محقق به حساب می‌آید، كه نه مكتوب استو نه صحنه عینی آنچه در سخنرانی‌ها، اجلاس‌ها، سمینارها و . مطرح میشود، نیزآنچه كه به صورت نوار یا فیلم وجود دارد، همه می‌تواند منابعی جهت تهیه مطلب موردتوجه قرار گیرد.
روشن است كه پژوهش‌گر، در زمینه‌هایفوق هم آنچه را نقل می‌كند باید با ذكر دقیقِ منبع همراه باشد.
آنچه در یك گزارش خوب مطرح است، نكاتیاز این قبیل است:1ـ مطمئن و دقیق بودن اطلاعات گرد آمده2-ـدخالت ندادن احساسات و سلیقه‌های شخصی در مطالب2ـ كافی و به اندازه لازم بودنمطالب، نه كمتر و نه بیشتر3ـ منظّم و منسجم بودن تقسیم بندی و فصل بندی مطالب4ـابتكار و نوآوری و طرح مسائل تازه و شیوه‌های جدید5ـ دقت در نقل قول‌ها و پرهیز ازتحریف6ـ روانی عبارات و درستی علامت‌ها و رسم الخط در نگارش.
با دقت در جهات حسنِ یك گزارش، عیوبآن نیز آشكار میشود. فقدانِ هر یك از نكات یاد شده، نوعی ضعف به حساب می‌آید.مثلاً ضعفِ انشا، نارسایی در جمله بندی، غیر منسجم بودن مطالب، آمار و اطلاعاتناصحیح و غیر دقیق، ارائه مطالب تخمینی و حدسی بدون اتّكاء به اسناد و آمار، تناقصدر بخش‌های یك گزارش و . همه از عیوب یك گزارش محسوب میشود.
آنچه به تحقیق و پژوهش یك محقق، ارزشو سود می‌بخشد، عرضه آن برای دیگران است.این عرضه خوب و شایسته، نیاز به كیفیتخوبِ نگارش و تدوین دارد و بدون آن، زحماتِ محقق، بهای لازم خود را نمی‌یابد.
در تدوین و نگارش، شكل دادن به مجموعهدستاوردهای تحقیقی مطرح است. در این باره هر چه كار، دقیق‌تر، روان‌تر، منطقی‌تر ومستدل‌تر و مفیدتر باشد، ارزش بیشتری دارد.
هنر نویسندگی و قدرت بر نگارش صحیح وروان، در این زمینه تأثیر بسزایی دارد.
در این بخش، هم رعایت قواعد ادبیاتفارسی و دستور زبان لازم است، هم درست نوشتن كلمات از نظر املایی و رسم الخطّیمورد نظر است، هم اسلوب ظاهر وشكل نوشته و علایم نگارشی، و هم صحت مطالب و درستیمفاهیمی كه در نوشته عرضه می‌گردد. پس، باید درست » نوشت، درست نویسی از جهاتِ:املایی، رسم الخطّی، دستور زبان، علایم نگارشی و محتوا
هم چنین باید نکات زیر رعایت شود: 1-پیكرهنوشته، باید دارای مقدمه، مطلب و استنتاج باشد.2-تیتر و عنوان مطلب و عناوین داخلی هم نبایدفراموش شود.3-ذكر مآخذ و مدارك مطالب هم ضروری است.4-داشتنفهرست و كتاب نامه دقیق برای نوشته‌ها هم، مكمل آن است.
بخش‌های تنظیمی یك گزارش یا جزوهتحقیقی را می‌توان این‌گونه خلاصه كرد:
1- صفحهاول (صفحه عنوان، شامل نام نوشته و گزارش، نویسنده، تاریخ.)2- فهرستمطالب3- پیشگفتار، سرآغاز، مقدمه و .4- متنتحقیق و گزارش5-پیوست‌ها، ضمایم، تصاویر، جدول‌ها و.6-فهرست اعلام،اماكن و.
7-فهرست منابع ومأخذ8-كتاب نامه (معرفی كتاب‌های مستقل یا غیر مستقل پیرامون موضوع پژوهش
البته به تناسب مورد، شاید نیاز بهبخش‌هایی كمتر یا بیشتر از آنچه یاد شد، باشد.
درباره این سایت